Włos jest tworem nabłonkowym skóry wzrastającym z strefy zarodkowej naskórka tworzącej wgłębienie (sięgające do skóry właściwej) zwane mieszkiem włosowym. Mieszek włosowy składa się z części łącznotkankowej oraz nabłonkowej (macierz). Włos powstaje w wyniku rogowacenia z macierzy. Pochewka (zarówno wewnętrzna jak i zewnętrzna) powstaje z części nabłonkowej. Brodawka włosa ściśle związana z macierzą jest zaopatrzona w naczynia krwionośne oraz nerwy i jest zlokalizowana u podstawy mieszka włosowego. Łodyga włosa w przypadku uszkodzenia może odtworzyć się na nowo co nie dzieje się w przypadku brodawki. Zniszczenie brodawki powoduje trwałą utratę włosa. Ujście mieszka włosowego (lejek) pozwala na wzrastanie włosa ponad powierzchnię skóry.
Mieszek włosowy, gruczoł łojowy oraz mięsień przywłosowy (zwany też przywłośnym) tworzą aparat włosowo-łojowy. Gruczoły łojowe połączone są z mieszkiem włosowym a ich wydzielina (łój) wyprowadzana jest przez ujście mieszka włosowego. Ujście mieszka włosowego jest zatem również ujściem łoju na powierzchnię skóry.
Mieszek włosowy składa się z:
- lejka (łac. infundibulum) – górnej części mieszka włosowego, który rozszerza się ku skórze tworząc ujście mieszka włosowego; w jego obrębie włos układa się swobodnie, bez przylegania do ściany mieszka; jest wypełniony łojem produkowanym przez gruczoły łojowe,
- cieśni (łac. isthimus) – środkowej części mieszka włosowego w obrębie której znaduje się mięsień przywłosowy oraz gruczoł łojowy,
- opuszki (łac. bulbus pili) – dolnej części mieszka włosowego zwanej zwyczajowo cebulką, która składa się z brodawki, macierzy i naczyń włosowatych.
Włos składa się z:
- rdzenia (łac. medulla) – stanowi warstwę centralną włosa i decyduje o właściwościach mechanicznych włosa,
- kory (łac. cortex) – stanowi warstwę środkową włosa i jest głównym elementem włosa (ok. 80% łącznej masy); zbudowana jest z wydłużonych zrogowaciałych komórek pomiędzy którymi znajdują się ziarna melaniny wpływające na intensywność zabarwienia włosa,
- powłoczki pochewki włosa (łac. cuticula) – nazywana jest również osłonką i stanowi warstwę zewnętrzną włosa; tworzą ją komórki kurykuły (dachówkowo ułożonej keratyny bezpostaciowej) przypominające łuski.
Skład chemiczny włosa
Włosy zbudowane są głownie z keratyny (ok. 65-95% całości), wody, lipidów i składników śladowych tj. węglowodany, składniki mineralne czy melanina.
Keratyna to białko o charakterze włókienkowym zbudowane z licznych aminokwasów, głownie tych zawierających siarkę (metionina, cysteina). Odpowiada za wytrzymałość i sprężystość włosa. Keratyna budująca włos występuje w dwóch postaciach:
- włóknistej – budującej strukturę kory i naskórka,
- keratyna amorficzną – budującej trzon i osłonkę włosa oraz stanowiącej materiał scalający strukturę włóknistą.
Kolor włosów
Za kolor włosów odpowiedzialna jest melanina tworzona przez melanocyty w macierzy włosa. Wyróżnia się dwa główne rodzaje melaniny:
- eumelanina – brązowo-czarny pigment odpowiadający za kolor włosów (poziom kolorystyczny),
- feomelanina – żółto-pomarańczowy pigment odpowiadający za odcień włosów.
Kolor włosów zależny jest od ilości barwinika oraz proporcji jego występowania. We włosach ciemnych występuje więcej eumelaniny a we włosach jasnych więcej feomelaniny.
Bibliografia
- Martini M-C.: Kosmetologia i farmakologia skóry. Warszawa 2006
- Musiał C.: Trychologia kosmetyczna i lekarska. PZWL. Warszawa. 2022
- Arct J., Pytkowska K.: Kosmetologia włosów. Edra Urban & Partner. Wrocław 2020
Rysunki:
Rys. 1 – 4 Opracowanie własne